Bisschop Peter Poreku Dery Kardinaal benoemd

Door Paus Benedictus XVI

mijn reis naar Rome als de gedelegeerde van de Witte Paters

door Martien Balemans m.afr.

21-29 maart 2006

Toen ik in december 1959 in Ghana aankwam was het juist bekend geworden dat het bisdom waarvoor ik benoemd was in tweeën gesplitst zou worden.De Vicaris Generaal van het bisdom bracht mij naar mijn eerste missiestatie op 10 december 1959. Hij heette Peter Poreku Dery.

Geboren in mei 1918,  was hij als jong kereltje naar zijn oom gestuurd die een zeer bekende en welvarende waarzegger was, met veel kennis dat wij niet mogen onderschatten. Hij zou zijn oom opvolgen en werd daarom als klein jochie daar bij zijn oom in dat gezin gebracht.

                                                                 PRIESTER

In 1929 kwamen de eerste Witte Paters, Missionarissen van Afrika in die streek, en de vader van Poreku Dery was vanaf het begin gegrepen door die nieuwe leer. Poreku wilde ook Christen worden en ging weg bij zijn oom, en werd in 1932 met elf anderen als eerste van die hele regio gedoopt.

De missionarissen zagen dat hij zeer intelligent was en stuurden hem naar school, hij maakte het gymnasium af en wilde priester worden. Inderdaad werd hij in 1951 priester gewijd.

Vanwege zijn grote intelligentie had hij een fenomenaal geheugen, Hij kent nu nog de naam van een zekere Han Kavelaars die hij ontmoette in 1960. Als hij eenmaal de naam van iemand hoorde vergat hij die nooit meer. Zelfs alle misdienaars en schoolkinderen. Als hij hen eenmaal ontmoet had, wáár hij ook kwam in het diocees: hij kende hen terug bij naam en toenaam.

BISSCHOP

N.B.Voor details van zijn "curriculum vitae" klik hier.

Twee maanden nadat ik in Ghana was aangekomen werd hij bisschop benoemd en door Johannes XXIII in Rome tot bisschop gewijd.

Voordat hij vanuit Rome terug naar Ghana kwam heeft hij nog een aantal adressen bezocht, en vergat óók niet om even in Nederland langs Zevenbergsche Hoek te reizen, om  aan mijn ouders te zeggen dat ik goed was aangekomen in Ghana. Dát was de echte Dery: altijd vol attenties! Toen ik vanuit  Rome  in die week van maart 2006 mijn zus Will opbelde,  herinnerde zij zich dat nog heel goed.

De eerste 15 jaar was hij bisschop van het nieuwe Bisdom WA, ons nabuurdiocees. Hij werd daar zeer bemind en organiseerde van alles wat hem zeer bekend maakte tot ver over de grenzen. Ik mocht hem graag en ging dikwijls naar hem toe om raad te vragen.

In 1972 werd hij overgeplaatst naar ons Bisdom Tamale, en hij benoemde mij tot lid van zijn raadscollege. (in Nederland noemen we dat het Kapittel) Ik heb veel te danken aan deze wijze en beminnelijke man. Ik was zijn raadgever, maar in werkelijkheid was het andersom.

Ik ben 22 jaar lang in het Kapittel geweest. In 1993 werd ik ziek en moest naar Nederland. Kort daarna kreeg die goede bisschop een herseninfarct (beroerte) en kon niet meer lopen. Hij kreeg toen een opvolger; maar dit was óók ook omdat hij ondertussen 75 jaar oud was geworden, de leeftijdslimiet voor een residerende bisschop.

Toen ik na een jaar rust in Nederland terug in Ghana kwam sprak hij helemaal niet over zijn eigen ziekte en ongemak (hij kon bvb. maar amper lopen). Hij had alleen maar interesse voor mij en mijn gezondheid, en vergat daarbij zijn eigen ongemakken. Dat was 11 jaar geleden. Ondertussen is hij rustende, altijd nog dezelfde beminnelijke man die heel veel bidt en iedereen blij maakt als je daar op bezoek gaat.

KARDINAAL

Nu, als was het een donderslag bij heldere hemel, werd hij door de Paus tot Kardinaal benoemd. Je wordt zo maar niet Kardinaal.  Wie heeft ervoor gezorgd dat die oude man van een klein bisdom in Noord Ghana, en die al 11 jaar met emeritaat is, ineens uit de bus komt om alsnog kardinaal te worden?

Dat is een raadsel dat we nog niet hebben uitgeplozen. Maar ik kan je wel vertellen dat ik geweldig blij was toen ik het hoorde: iemand die ik waardeer en met wie mijn leven zozeer vervlochten was.

De installatie als Kardinaal zou plaats vinden 24 maart in Rome. Toen kwam mijn provinciale overste en vertelde mij dat ik uitgekozen was om als vertegenwoordiger van alle missionarissen van Ghana mee naar Rome te gaan voor de installatie van onze kardinaal.

NAAR ROME

Op dinsdag 20 maart waren alle 5 de bisschoppen van Noord  Ghana naar Accra gekomen om die avond – tezamen met de leden van de delegatie - naar Rome te vliegen. Wat mij opviel was het feit dat er maar zo weinig mensen van Noord Ghana waren die mee zouden gaan. De reden daarvoor was heel simpel: noordelijk Ghana is arm en de mensen zijn arm. Wie kan een reis naar Rome betalen? (Ik kon betalen omdat men mij financieel geholpen had)

Er waren er dan ook maar enkelen: een verpleegster die Mgr.Dery al 11 jaar verzorgd had; elke morgen voordat zij naar haar werk ging uit bed hielp en aankleedde. Elke avond als zij terug kwam van haar werk kwam zij hem weer helpen. Soms bleef zij bij hem in huis slapen. (een getrouwde, lieve en trouwe vrouw, en heel lief voor de mensen)

Gelukkig dat de regering de reis betaalde voor de enige nog levende broer van de kardinaal, en ook voor een neef van hem die voor die oude broer kon zorgen onderweg. Zijn chauffeur die hem 40 jaar lang altijd trouw heeft bediend ging ook mee, wellicht betaald door een weldoener. Ook de priester die bij hem inwoont en hem elke dag assisteert om de Mis te celebreren. Deze is tevens een familielid van de Kardinaal.

Wie  de reis precies organiseerde weet ik niet maar er was besloten dat ons busje ons naar het vliegveld zou brengen om 18 uur. We hadden nog niet gegeten. Na een half uur waren we op het vliegveld en om 19 uur waren we allen klaar om in het vliegtuig te stappen. Toen vernamen we echter dat we om pas om 23 uur zouden vertrekken. Geen nood, met zoveel Ghanezen hadden  we enorm veel plezier. Vanuit het Zuiden van Ghana waren er een heel stel, die mensen zijn veel rijker…

 

Het vliegtuig vertrok uiteindelijk pas om 00.15 uur, na middernacht.

Om twee uur in de morgen kregen we een maaltijd en om 6 uur waren we in Milaan. Daar moesten we overstappen en hoorden dat we pas om 11 uur zouden vertrekken. Het vliegtuig was laat en we vertrokken om 12.00 uur.

Om 14.00 uur kwamen we aan op het vliegveld van Rome waar enkele busjes stonden te wachten om ons naar onze verschillende logeeradressen te brengen. Ik ging natuurlijk naar het Generalaat van de Missionarissen van Afrika  in Rome. Daar kreeg ik een fijne kamer en dook toen onmiddellijk in bed voor enkele uurtjes, omdat ik de afgelopen  nacht maar twee uurtjes geslapen had. Om 19.00 uur een heerlijke maaltijd. Ik had sinds 2 uur in de nacht niets meer gegeten.  Het smaakte me dus uitstekend.

Voor de volgende morgen stond niets anders op het programma dan een feestavond. De Generale Overste van de Witte Paters en zijn staf hadden de nieuwe Kardinaal Dery en de 5 bisschoppen van Noord Ghana en de delegatie van de regering uitgenodigd voor een avondmis om 6 uur, gevolgd door een diner.

De Avondmis was indrukwekkend. Ik zat vlakbij Kardinaal Dery. En ineens werd het me een beetje te veel en kwamen de tranen in mijn ogen. Deze eenvoudige man, die mij eens gezegd had: “als het niet was vanwege Christus en de Missionarissen, dan was ik nu een ongeletterde arme boer geweest in een dorpje.” En nu zit hij hier als Kardinaal. Maar het is ook feest voor mezelf: al die 46 jaar dat ik in Ghana ben geweest heb ik hem gekend, bemind, bewonderd en liefde en veel inspiratie  van hem ontvangen.

Een heerlijk diner met een grote taart maakte dat diner voortreffelijk. De zang, het hartelijke en eenvoudige woordje van onze Algemene Overste en de vriendelijke lach van Kardinaal Dery maakte deze avond een compleet succes. Kardinaal Turkson, ook van Ghana, en Aartsbisschop van Accra kwam nog later in de avond want hij was verhinderd vanwege een vergadering met de Paus en andere kardinalen.

OP HET SINT- PIETERSPLEIN

Vrijdag, 24 maart. We moesten op het Sint Pietersplein zijn, op tijd voor de plechtigheid die om 11.00 uur zou beginnen. Daar bemerkte ik dat mijn 3 confraters die er ook waren, helemaal vooraan zaten en ik met het “voetvolk“ achter een van de dranghekken, veel minder gunstig. Toen ik bij hen wilde gaan zitten werd ik natuurlijk tegengehouden: Ik had n.l. geen “blauwe kaart”!

Wat nu gedaan? Ik ging naar de afrastering en vroeg aan mijn confrater die daar vooraan zat of hij mij zijn blauwe kaart niet kon geven. Toen we zagen dat de Zwitserse garde even niet toekeek had ik een blauwe kaart en mocht ook bij de “hoge pieten” zitten. (Een beetje op zijn Ghanees, niet?)

Het was een mooie en eenvoudige plechtigheid, Iedere nieuwe Kardinaal knielde voor de Paus en kreeg een biretta (de rode kardinaalsbonnet of kap met vier vleugels; in ’t bijzonder drie- of vierpuntig hoofddeksel van katholieke en anglicaanse geestelijken).

Kardinaal Dery zat in een rolstoel en werd met rolstoel en al de trappen opgedragen. Iedere keer dat een Kardinaal zijn biretta van de Paus ontving werd er luid geklapt en gejuicht door alle pelgrims die voor hún Kardinaal naar Rome waren gekomen.

Toen Kardinaal Dery naar de Paus werd gedragen, stond de Paus zelf op om hem de Biretta op te zetten. En spontaan begonnen niet alleen de pelgrims van Ghana te klappen te juichen en met hun grote vlag te zwaaien maar ALLE pelgrims op het gehele St. Pietersplein stonden op en klapten en juichten deze oude, vriendelijke enige zwarte man toe. Indrukwekkend was dit moment., om nooit te vergeten.

’s Avond in het Generalaat van de Witte Paters vierden we de “kruisweg” in de kapel op deze vrijdag in de Veertigdagen tijd. Het maakte een diepe indruk op mij. Ik kwam terug naar de werkelijkheid: na de praal en de pomp van het Vaticaan ontmoette ik Christus hier in de werkelijkheid van zijn leven, en besefte ik weer wat Hij voor ons gedaan heeft. Christus zoals ik Hem ken, zoals Kardinaal Dery hem kent en met hem heeft meegeleefd, tot inspiratie voor mij.

Zaterdag, 25 maart. We gaan weer naar het Vaticaan waar de Paus met de 15 kardinalen de H. Mis opdraagt en ieder van hen een ring geeft. Een preek in het Italiaans, plechtige gezangen, alles precies volgens het boekje, mooi, indrukwekkend (deze keer had ik een blauwe kaart en hoefde ik niet te smokkelen)

FESTIVITEITEN ZONDER EINDE

Daarna wandelden we allemaal d.w.z. de gehele delegatie van Ghana naar een fijn restaurant: “L’Eau Vive” (veel van de medewerksters waren afkomstig uit Burkina Faso. Dit zijn religieuzen die restaurants als hun werk hebben, alsmede de zorg voor jonge prostituees)  Daar werd een kostelijk diner gegeven. (later hoorde ik dat het een cadeau was van een man voor wie de studie betaald was door Bisschop Dery vele jaren geleden; en die nu een prachtbetrekking heeft in de USA.)

Zodra we ons geïnstalleerd hadden in dat restaurant werd de atmosfeer weer helemaal “GHANA”. Er werd gezongen en gedanst. Kardinaal Turkson speelde de gitaar, Kardinaal Dery genoot van alles met zijn vriendelijke en warme lach.

Het was laat in de namiddag eer we het restaurant verlieten. Het was zo gezellig: het voedsel was zo voortreffelijk en de cake en de kaarsjes die Kardinaal Dery uit moest blazen, om dan nog maar niet te praten van de zang, en de dans: dat alles deed de tijd vergeten.

 

Zondag, 26 maart. ALLE Ghanezen waren uitgenodigd in Het College St. Paul.

Dat is een College voor priesters die in Rome verdere studies doen, enkele honderden priesters wonen daar en gaan naar de verschillende universiteiten in Rome.

De Vice-Rector is een priester van het Noorden van Ghana en die had wellicht dit feest georganiseerd. De Eucharistieviering was om 15.00 uur, heel mooi, een mooie preek van Kardinaal Turkson. Later kwam ook de Nigeriaanse Kardinaal Arinze nog. Hij is een van de “Officiaals” van het Vaticaan, en sprak een woordje. Heel goed. Hij zei: “Toen ik als jonge bisschop werkzaam was in Nigeria hoorde ik al van het prachtige werk dat Bisschop Dery toen deed in zijn diocees.”

Na die mooie plechtigheid gingen we allemaal naar de grote zaal, we waren toen met ongeveer 150 Ghanezen (Witte Paters waren de enige  Europeanen,  drie paters van het generalaat en ik).  Hier kregen we een typisch Ghanese maaltijd, met mooie toespraakjes, veel muziek  veel dans.

Ik heb toen ook nog een woordje mogen zeggen. Daarin haalde ik aan dat in Duitsland, 25 jaar geleden een boekje verschenen is, dat als titel had: “Twaalf Profeten en Zieners”. Dat waren Moeder Theresa van Calcutta, Bisschop Romero, Martin Luther King Nelson Mandela,  Kardinaal Ariens van Brazilië, Bishop Tutu van Zuid-Afrika…En Peter Dery van Ghana. Er ging een groot applaus op.

De tijd ging zo snel dat veel mensen weg moesten voordat de enorme cake van een vierkante meter was aangesneden. Dat werd dus vlug gedaan; maar weinigen die er van aten. Ik was natuurlijk wèl iemand van die weinigen…!

OPNIEUW BIJ DE PAUS

Maandag, 27 maart: Audiëntie bij de Paus die alle Nieuwe Kardinalen voor zou stellen. We waren er weer op tijd bij en hadden goede plaatsen. De paus stelde ieder kardinaal voor met een klein woordje voor ieder. Maar toen hij bij Peter Dery kwam was dat woordje juist iets langer dan voor die anderen. Maar het was wel traditioneel, zoiets van: Ik hoop en bid dat deze gelegenheid U verder mag brengen in heiligheid en in gehoorzaamheid aan de Heilige Stoel.

Onmiddellijk daarna mochten 7 mensen van ieder van de 15 Kardinalen de hand schudden van de Paus. Dat daar ook de broer van onze Kardinaal bij was en zijn Chauffeur, maakte me geweldig blij. Ik hoef daar niet bij te zijn; wij hebben ons werk gedaan, het is nu de tijd van de Ghanezen.

Na die audiëntie volg ik onze Kardinaal Dery nog even in zijn rolstoel. Eenmaal buiten wil iedereen een foto van hem nemen, veel mensen komen zijn handen kussen en hij neemt dat allemaal zo vriendelijk op alsof het een dagelijkse bezigheid geweest is zijn hele leven lang.

Veel mensen willen ook mij met hem samen op de foto nemen, want ik ben nog gekleed in vol ornaat: witte toog (gandoura) en witte cape (burnous) met rozenkrans om de nek.

DE TITELKERK VAN DE NIEUWE KARDINAAL

Dinsdag 28 Maart.  Onze nieuwe Kardinaal zal bezit nemen van zijn kerk. IederE kardinaal krijgt een kerk in Rome toegewezen. Dat is in de avond, en een busje komt ons halen om ons daarheen te brengen.

Daar zijn aanwezig : onze nieuwe kardinaal plus de ceremoniemeester van de Paus, de delegatie van Ghana: een 30-tal mensen waaronder de 5 bisschoppen.

De Ceremoniemeester van de Paus zegt hoe dat allemaal in zijn werk moet gaan:

De plechtigheid is om 18.00 uur. De H. Mis wordt opgedragen door de Pastoor van de Parochie, zoals dat gebruikelijk is. Met hem samen concelebreren alle priesters, en dat zijn er 4 met mij inbegrepen.

De 5 Bisschoppen assisteren van de troon en concelebreren niet mee. Dat is de regel: De 5 bisschoppen zijn hoger dan  de Pastoor, en als de Pastoor de hoofdcelebrant is mogen die hogere heren niet assisteren als concelebrant van  een ”lagere”: een doodgewone pastoor.

Ik ben diep gechoqueerd. Wanneer zullen ze in Rome nu eens het evangelie lezen, en zien wat  Jezus zei en deed tijdens het laatste avondmaal.

De kerk is stampvol en er is een goed koor, alles is in het Italiaans natuurlijk.

Na de H. Mis worden we allemaal uitgenodigd in de parochiezaal waar allerlei hapjes worden aangeboden met wijn en champagne. Geen officieel gedoe, eenvoudig, hartelijk en buitengewoon gezellig. 

De Ghanezen gaan weer dansen en zingen en onze 5 bisschoppen dansten mee. Als we vertrekken en ik het hoofd van het parochiebestuur bedank, dan zegt hij : “Ik  moet jullie bedanken voor zulk een warmte en vreugde”.

TERUG NAAR GHANA

De volgende dag terug naar Ghana. Alitalia is niet beter dan de vorige week. Sommigen van ons moeten om 6 uur in de morgen al in Rome op de vlieghaven zijn om naar Milaan te vertrekken, anderen om 8 uur en wij om tien uur.

In Milaan ontmoeten we elkaar allemaal weer en vandaar gaat de reis terug naar Ghana.

Ik vraag aan onze Aartsbisschop hoe we in Ghana zullen ontvangen worden.

Hij zegt: “het wordt te laat in de avond om een officiële ontvangst te hebben op de vlieghaven maar de President heeft ons uitgenodigd op zijn paleis a.s. Maandag”. Hij zou de Nuntius vragen wie daar op die receptie bij de president aanwezig zullen zijn.

De Nuntius heeft dat dus georganiseerd, en het antwoord is: “Alleen de 5 bisschoppen en de naaste familie van de Kardinaal”.  Deze nuntius heeft er dus wel voor gezorgd dat de gewone soldaten er niet bij hoeven te zijn.  En toen ik enkele dagen later zag dat er een delegatie van meer dan 50 personen bij de President werd ontvangen vroeg ik me af : waarom wij met slechts 25 niet? Dus vertrek ik de volgende morgen maar terug naar huis.

Nadat alles voorbij is in Accra komt Kardinaal Dery ook terug naar Tamale waar hij om 17.00 uur aan komt. Een lange rij auto’s wacht hem op, op 6 kilometer buiten de stad, Naarmate hij dichter bij de stad komt wordt de optocht groter en ik heb er voor gezorgd dat ook de kreupelen die een rolstoel hebben in de optocht komen. Het is grandioos. De kardinaal wordt ontvangen door de enthousiaste menigte in de kathedraal.

 

En dat is het mooie einde van een onvergetelijk week. Ik zal er nog dikwijls aan denken en altijd met plezier en dankbaarheid.

arr. en titels cv 0706

Webmaster-NL